Zamykając serię analiz opartych na Piątym Rocznym Raporcie EIOPA, warto przyjrzeć się instrumentom sankcyjnym stosowanym przez krajowe organy nadzoru. Raport wskazuje na bogactwo form interwencji, które – obok sankcji finansowych – obejmują szerokie spektrum działań administracyjnych, prewencyjnych i naprawczych. Ta różnorodność odzwierciedla nie tylko złożoność rynku, ale także ewolucję podejścia nadzorczego w kierunku większej elastyczności i skuteczności.
Wśród najczęściej stosowanych środków znajdują się:
- cofnięcie rejestracji dystrybutora (ponad 8000 przypadków od 2018 r.),
- grzywny administracyjne (ok. 4000 przypadków),
- nakazy zaprzestania działalności,
- publiczne oświadczenia nadzoru,
- środki prewencyjne (np. ostrzeżenia, zalecenia, czasowe ograniczenia działalności).
Warto zauważyć, że niektóre środki mają charakter edukacyjny – pozwalają uregulować sytuację rynkową bez konieczności sięgania po sankcje represyjne. Przykładem są działania wyprzedzające, które pozwalają ograniczyć ryzyko zanim dojdzie do szkody dla klienta. Takie podejście wpisuje się w nowoczesną filozofię nadzoru opartego na analizie ryzyka i profilaktyce.
Interesującym wnioskiem z raportu jest fakt, że niektóre kraje coraz częściej wykorzystują środki „miękkie” jako pierwszy krok eskalacji – dopiero brak współpracy ze strony podmiotu skutkuje zastosowaniem środków twardszych. EIOPA pozytywnie ocenia takie podejście, wskazując, że efektywność nadzoru nie musi opierać się wyłącznie na karach finansowych.
Jednocześnie ważna jest przejrzystość i przewidywalność procesu sankcyjnego. Raport wskazuje na potrzebę dalszej harmonizacji podejścia między państwami członkowskimi – choć IDD pozostawia tu pewną swobodę, to jednak większa spójność mogłaby wpłynąć na zwiększenie zaufania rynkowego i jednolite warunki konkurencji.
Z raportu wynika także potrzeba zwiększenia zdolności analitycznych nadzorów krajowych – w tym rozwijania systemów wczesnego ostrzegania, lepszej analizy danych rynkowych i skuteczniejszego zarządzania informacjami o nieprawidłowościach. Takie działania są kluczowe, jeśli celem ma być nie tylko egzekwowanie prawa, ale także jego proaktywne stosowanie w celu zapobiegania zagrożeniom systemowym.
Podsumowując, raport EIOPA pokazuje, że skuteczny nadzór nie polega wyłącznie na karaniu, ale na budowaniu kultury zgodności, odpowiedzialności i transparentności. Różnorodność stosowanych środków powinna być postrzegana jako zaleta – pozwalająca na dostosowanie interwencji do skali i charakteru ryzyka. To podejście odpowiada nowoczesnym trendom regulacyjnym i wyznacza kierunek rozwoju rynku dystrybucji ubezpieczeń w Europie.