W odpowiedzi na rosnące potrzeby uproszczenia regulacji i zmniejszenia obciążeń administracyjnych, Europejski Urząd Nadzoru Ubezpieczeń i Pracowniczych Programów Emerytalnych (EIOPA) zaprezentował swoje kompleksowe stanowisko w tej sprawie. Dokument ten stanowi próbę wypracowania równowagi pomiędzy dążeniem do konkurencyjności gospodarki Unii Europejskiej a potrzebą zapewnienia skutecznego nadzoru i ochrony konsumentów.
Uproszczenie jako środek, nie cel sam w sobie
Zgodnie z przedstawionym podejściem, uproszczenie przepisów nie powinno być traktowane jako samodzielny cel, lecz jako narzędzie służące osiągnięciu szerszego zamierzenia – budowy bardziej odpornej, stabilnej i konkurencyjnej gospodarki europejskiej. EIOPA podkreśla, że upraszczanie regulacji może odegrać kluczową rolę jako katalizator wzrostu gospodarczego. Jednakże działania te muszą być przemyślane i spójne z długofalowymi celami integracyjnymi UE.
Zharmonizowane i inteligentne regulacje – odpowiedź na ryzyka fragmentacji
Urząd wskazuje na konieczność zintegrowanego podejścia do reformy regulacyjnej. Celem powinno być wzmocnienie spójnych ram prawnych w całej UE poprzez eliminację zbędnych rozbieżności między państwami członkowskimi. EIOPA ostrzega, że upraszczanie nie może sprowadzać się jedynie do mechanicznego znoszenia wymogów – musi ono unikać sytuacji, w której ograniczenia na poziomie unijnym są kompensowane nowymi obowiązkami wprowadzanymi na poziomie krajowym. Takie działania prowadziłyby do dalszej fragmentacji jednolitego rynku i tworzenia barier dla przedsiębiorstw działających transgranicznie.
Zrównoważenie celów uproszczenia z potrzebą skutecznego nadzoru
EIOPA szczególnie akcentuje, że proces upraszczania przepisów nie może odbywać się kosztem efektywności nadzoru. W tym kontekście urząd zapowiada szczegółową analizę i ocenę niezbędnych danych wykorzystywanych w codziennej pracy nadzorczej. Celem jest optymalizacja procesu zbierania danych i ograniczenie jego ciężaru dla instytucji nadzorowanych, przy jednoczesnym zachowaniu wysokiej jakości informacji niezbędnych do oceny ryzyka i stabilności finansowej.
Konkretne działania w ramach mandatów EIOPA
W praktyce EIOPA podejmuje już szereg inicjatyw mających na celu wdrożenie zasad upraszczania w obszarach objętych jej kompetencjami. Do najważniejszych należą:
- Skrócenie i ujednolicenie wytycznych w ramach Solvency II, co ma na celu zwiększenie przejrzystości oraz ograniczenie nadmiaru dokumentacji,
- Redukcja liczby punktów danych w raportach nadzorczych, co zmniejsza obciążenia administracyjne dla zakładów ubezpieczeń,
- Wprowadzenie zasad proporcjonalności, tak aby mniejsze podmioty nie były poddawane tym samym rygorystycznym wymogom co duże instytucje finansowe,
- Zmniejszenie częstotliwości testów warunków skrajnych, co ograniczy nakład pracy organizacyjnej po stronie ubezpieczycieli oraz funduszy emerytalnych,
- Uproszczenie wymogów dotyczących projektowania, prezentacji i sprzedaży produktów ubezpieczeniowych– co ma kluczowe znaczenie z perspektywy ochrony konsumentów i przejrzystości rynku.
Zrównoważony rozwój a uproszczenie raportowania ESG
W odpowiedzi na rosnące znaczenie zrównoważonego rozwoju, EIOPA deklaruje również wsparcie dla Komisji Europejskiej w zakresie upraszczania europejskich wymogów raportowania ESG (środowiskowego, społecznego i ładu korporacyjnego). Przy tym urząd podkreśla konieczność zapewnienia dostępu do wiarygodnych i znormalizowanych danych, co jest warunkiem efektywnego zarządzania ryzykiem klimatycznym przez (re)ubezpieczycieli i fundusze emerytalne.
Rola EIOPA w kształtowaniu legislacji i konwergencji nadzorczej
EIOPA zwraca uwagę, że proces upraszczania powinien rozpoczynać się już na najwcześniejszych etapach tworzenia prawa UE, zwłaszcza w przypadku aktów prawnych o charakterze horyzontalnym. Aktywne uczestnictwo EIOPA w fazie negocjacyjnej tzw. legislacji poziomu 1 mogłoby przyczynić się do lepszego dostosowania przepisów do realiów rynku oraz zwiększyć ich efektywność regulacyjną.
Równolegle urząd wskazuje na potrzebę silniejszej konwergencji w nadzorze. W jego ocenie wzmocnienie mandatu EIOPA – w szczególności w Radzie Nadzorczej – mogłoby znacząco poprawić jakość i jednolitość egzekwowania przepisów w całej UE. Dotyczy to w szczególności działalności transgranicznej, gdzie różnice interpretacyjne między krajami członkowskimi często generują bariery dla przedsiębiorstw.
Uproszczenie a konkurencyjność: warunek rozwoju europejskiego rynku finansowego
W konkluzji EIOPA prezentuje jasny przekaz – uproszczenie regulacji ma służyć większej konkurencyjności europejskiego sektora finansowego, ale tylko pod warunkiem, że nie naruszy ono zasad nadzoru ani nie osłabi ochrony konsumentów. Jak podkreśliła przewodnicząca EIOPA, Petra Hielkema:
„Uproszczenie regulacji i zmniejszenie obciążeń jest ważne i możliwe. Powinno być jednak postrzegane jako środek do celu, a nie cel sam w sobie (…). Naszym zdaniem wysiłki zmierzające do uproszczenia regulacji muszą zachować właściwą równowagę, zapewniając, że usprawnienie prowadzi do silniejszych, bardziej spójnych ram, a nie wprowadza nowe luki, niespójności lub niezamierzone obciążenia w innych miejscach.”
Tym samym EIOPA prezentuje podejście zrównoważone, odpowiedzialne i systemowe – kluczowe w obliczu dynamicznych wyzwań geopolitycznych i konieczności utrzymania spójnego, odpornego i sprawiedliwego rynku finansowego Unii Europejskiej.
Stanowisko EIOPA dostępne jest TUTAJ.