Akt o Usługach Cyfrowych (DSA – Digital Services Act) wprowadza szereg ścisłych regulacji dotyczących działalności platform internetowych oraz wyszukiwarek, a także mechanizmy egzekwowania tych przepisów. W celu zapewnienia skutecznego nadzoru nad przestrzeganiem prawa, ustanowiono dwupoziomowy system kontroli.
🇪🇺 Komisja Europejska – nadzoruje największe podmioty cyfrowe, czyli bardzo duże platformy internetowe (VLOP) i bardzo duże wyszukiwarki internetowe (VLOSE), które mają ponad 45 milionów aktywnych użytkowników miesięcznie w UE.
🤝🏻 Państwa członkowskie – odpowiadają za monitorowanie pozostałych platform i wyszukiwarek, w zależności od kraju, w którym dana firma ma swoją siedzibę. W każdym państwie członkowskim musi zostać powołany specjalny organ nadzorczy – koordynator ds. usług cyfrowych (DSC – Digital Services Coordinator).
Uprawnienia Komisji Europejskiej w zakresie egzekwowania przepisów
Komisja Europejska uzyskała szerokie uprawnienia nadzorcze, podobne do tych, które posiada w ramach unijnych przepisów antymonopolowych. Do jej kompetencji należą:
🔍 Uprawnienia dochodzeniowe – Komisja może żądać od firm udzielenia szczegółowych informacji, przeprowadzać przesłuchania oraz przeprowadzać kontrole i inspekcje w siedzibach firm, jeśli zachodzi podejrzenie naruszenia przepisów.
💰 Nakładanie sankcji finansowych – jeśli firma nie przestrzega DSA, Komisja może nałożyć grzywnę wynoszącą nawet 6% rocznego globalnego obrotu danego podmiotu.
✋🏻 Wprowadzanie środków tymczasowych – w sytuacjach kryzysowych Komisja może podejmować natychmiastowe środki, mające na celu ograniczenie negatywnego wpływu działalności platformy na społeczeństwo i przestrzeń informacyjną w UE.
Rola krajowych koordynatorów ds. usług cyfrowych
Każde państwo członkowskie Unii Europejskiej zobowiązane było do wyznaczenia krajowego koordynatora ds. usług cyfrowych do dnia 17 lutego 2024 r.. Organy te pełnią kluczową rolę w egzekwowaniu przepisów DSA, a ich główne obowiązki to:
💻 Monitorowanie przestrzegania przepisów DSA przez platformy internetowe działające w danym kraju.
❌ Nakładanie sankcji na firmy, które nie przestrzegają obowiązujących regulacji.
🤝🏻 Współpraca z Komisją Europejską i innymi państwami członkowskimi w ramach unijnego mechanizmu współpracy.
✅ Certyfikowanie „zaufanych podmiotów sygnalizujących”, które będą miały prawo zgłaszania nielegalnych treści do platform w sposób priorytetowy.
🔍 Weryfikacja pozasądowych organów rozstrzygania sporów.
Kary i sankcje za nieprzestrzeganie przepisów
Firmy, które nie dostosują się do wymogów Aktu o Usługach Cyfrowych, będą musiały liczyć się z surowymi konsekwencjami. Przewidziane sankcje są proporcjonalne do wielkości platform i ich wpływu na rynek:
- Mniejsze firmy (poniżej 45 milionów użytkowników miesięcznie) – podlegają sankcjom zgodnie z prawem krajowym poszczególnych państw członkowskich.
- Bardzo duże platformy i wyszukiwarki (powyżej 45 milionów użytkowników miesięcznie) – mogą zostać ukarane grzywną w wysokości do 6% ich rocznego światowego obrotu.
Dodatkowo, jeśli firma nie podejmie wymaganych działań, Komisja może nałożyć dodatkowe środki przymusu, takie jak okresowe kary pieniężne.
Ocena ryzyka i minimalizowanie zagrożeń
Zgodnie z DSA, bardzo duże platformy internetowe oraz bardzo duże wyszukiwarki mają obowiązek przeprowadzania regularnych ocen ryzyka wynikającego z ich działalności. Dotyczy to zwłaszcza zagrożeń takich jak:
🚨 Dezinformacja i manipulacje wyborcze – platformy muszą aktywnie przeciwdziałać rozpowszechnianiu fałszywych informacji i wpływaniu na procesy demokratyczne w UE.
💻 Cyberprzemoc i przemoc wobec kobiet – przedsiębiorstwa muszą wdrażać skuteczne mechanizmy ochrony przed nękaniem i atakami w Internecie.
👧🏻 Bezpieczeństwo dzieci w sieci – konieczne jest przeciwdziałanie wykorzystywaniu małoletnich, w tym rozpowszechnianiu treści nieodpowiednich dla dzieci.
Platformy są zobowiązane do podjęcia odpowiednich środków zmniejszających ryzyko związane z ich usługami, a ich działania będą podlegały niezależnym audytom.
Mechanizmy kontroli i dochodzenia prowadzone przez Komisję Europejską
W przypadku wątpliwości dotyczących zdolności platformy do reagowania na zagrożenia lub zgodności z DSA, Komisja może wszcząć postępowanie wyjaśniające. W ramach swoich dochodzeniowych kompetencji Komisja może:
👉🏻 Żądać szczegółowych informacji od platformy internetowej lub wyszukiwarki.
👉🏻 Przeprowadzać przesłuchania i inspekcje siedziby danej firmy.
👉🏻 Nakładać dodatkowe środki przymusu oraz kary pieniężne, jeśli naruszenia będą poważne.
Wszystkie decyzje podjęte przez Komisję mogą zostać zaskarżone przed Trybunałem Sprawiedliwości Unii Europejskiej, co gwarantuje kontrolę sądową nad procesem egzekwowania przepisów.
Mechanizm reagowania kryzysowego w świetle konfliktu na Ukrainie 🇺🇦
W kontekście wojny w Ukrainie i nasilonej dezinformacji w przestrzeni cyfrowej, do Aktu o Usługach Cyfrowych dodano specjalny mechanizm reagowania kryzysowego. Nowy artykuł w DSA umożliwia Komisji oraz krajowym koordynatorom ds. usług cyfrowych:
- Analizowanie wpływu działalności bardzo dużych platform i wyszukiwarek na dany kryzys.
- Podejmowanie środków zaradczych w celu ochrony społeczeństwa i praw podstawowych użytkowników.
Środki te mogą być stosowane jedynie w wyjątkowych sytuacjach, muszą być proporcjonalne oraz ograniczone w czasie. Komisja podkreśla, że wolność słowa i informacji pozostają kluczowymi wartościami UE i wszelkie interwencje nie mogą naruszać tych fundamentalnych praw.
Nieprzestrzeganie przepisów Aktu o Usługach Cyfrowych może skutkować poważnymi konsekwencjami finansowymi i regulacyjnymi dla platform internetowych i wyszukiwarek. Komisja Europejska oraz krajowi koordynatorzy ds. usług cyfrowych mają szerokie uprawnienia do monitorowania działalności firm, przeprowadzania dochodzeń oraz nakładania sankcji. Nowe przepisy mają zapewnić bezpieczniejsze i bardziej przejrzyste środowisko cyfrowe dla użytkowników w UE, a także skutecznie przeciwdziałać dezinformacji, cyberprzemocy i innym zagrożeniom w Internecie.