Ustawa o fundacji rodzinnej (podpisana 07.02.2023 roku przez Prezydenta RP) wprowadza do polskiego porządku prawnego nową i długo wyczekiwaną instytucję w postaci fundacji rodzinnej.
Fundacja rodzinna (niezależnie od trafności nazwy nowej instytucji – pojęcie „fundacja” kojarzy się powszechnie z instytucją działającą dla szeroko rozumianego dobra publicznego) ma zapewnić skuteczną, wielopokoleniową sukcesję (czyli przekazanie firmy następcom, np. dzieciom). Rozwiązanie to jest dedykowane przede wszystkim właścicielom średnich i dużych firm. Dotychczas przedsiębiorcy, którzy nie mieli komu przekazać swojego dorobku, a jednocześnie nie chcieli go sprzedawać, byli zmuszeni do korzystania z niezadowalających rozwiązań prawa spadkowego albo z zagranicznych fundacji rodzinnych (funkcjonujących od lat m.in. w Austrii, Niemczech czy Szwajcarii).
Według Instytutu Biznesu Rodzinnego (fundacji, która od lat zajmuje się tematyką przedsiębiorczości rodzinnej oraz wspiera biznesy rodzinne w przeprowadzeniu sukcesji) 36 % polskich firm uważa się
za rodzinne, 30% firm rodzinnych potrafi przejść z pierwszego do drugiego pokolenia, ale już tylko 8% sukcesorów chce przejąć firmę rodzinną po rodzicach. Powyższy wynik pokazuje, przed jak dużym wyzwaniem stoją osoby planujące w przyszłości przekazać majątek następcom prawnym.
Fundacja rodzinna ma pogodzić różne światy: firmy, właściciela oraz jego rodziny, a także chronić przedsiębiorstwa przed rozdrobnieniem własności, zapewniając kumulację kapitału w wąskim kręgu rodzinnym. To nowe rozwiązanie pozwoli na przekazanie firmy i majątku rodzinnego do fundacji rodzinnej (jako do skarbca), która będzie nimi profesjonalnie zarządzać. Ma zapewnić rodzinie środki finansowe, a przy tym realizować wizję fundatora i dbać o wartości przyjęte przez niego w biznesie. Fundacja rodzinna jest więc środkiem do celu, czyli funkcjonowania przedsiębiorstwa przez pokolenia i zabezpieczenia potrzeb finansowych beneficjentów.
Zalety fundacji rodzinnej (zgodnie z założeniami autorów projektu ustawy) to:
- Możliwość wycofania się fundatora – przedsiębiorcy z aktywnego prowadzenia biznesu, ale bez utraty dochodów.
- Finansowe zabezpieczenie członków rodziny.
- Oddzielenie spraw biznesowych i rodzinnych.
- Utrzymanie majątku w jednych rękach i ochrona majątku.
- Efektywne zarządzanie majątkiem i jego pomnażanie.
- Planowanie sukcesji w perspektywie wielu pokoleń.
Fundacja to narzędzie, które z pewnością może pomóc, ale sam proces sukcesji jest długotrwały i trudny oraz może być konfliktogenny. Eksperci już teraz zwracają uwagę na potrzebę przeprowadzenia kampanii społecznej, która pokaże właścicielom polskich firm nowe możliwości i zalety korzystania z tego rozwiązania sukcesyjnego.
W kolejnych publikacjach przedstawimy Państwu bardziej szczegółowo zasady funkcjonowania fundacji rodzinnej – kto może być fundatorem, kto beneficjentem, jakie organy działają w fundacji, jaki majątek może gromadzić Fundacja i jak nim zarządzać, kwestie zachowku oraz podatkowe.