Niespełna miesiąc temu, 29.09.2023 r. weszła w życie ustawa z dnia 16.08.2023 r. o zmianie niektórych ustaw w związku z zapewnieniem rozwoju rynku finansowego oraz ochrony inwestorów na tym rynku. Jak wynika z uzasadnienia projektu ustawy, nowelizacja 32 ustaw regulujących otoczenie rynku finansowego wynika z konieczności dostosowania przepisów do stale zachodzących zmian prawno-instytucjonalnych.
W cyklu 4 krótkich artykułów przedstawimy najważniejsze zmiany dla rynku ubezpieczeniowego jakie wynikają ze wspomnianej nowelizacji. W pierwszej kolejności pochylimy się nad zmianami wprowadzonymi w ustawie o dystrybucji ubezpieczeń (dalej: UDU).
Część zmian ma oczywiście charakter redakcyjny lub doprecyzowujący, jednak do ustawy wprowadzono także szereg przepisów, które wiążą się z określonymi konsekwencjami dla dystrybutorów ubezpieczeń, zatem z pewnością wymagają odnotowania.
Dzięki doprecyzowaniu postanowienia art. 12 ust. 6 UDU nie ma już wątpliwości, że zarówno wykłady jak i seminaria w ramach obowiązkowych szkoleń zawodowych mogą być prowadzone nie tylko w formie tradycyjnej ale także z wykorzystaniem systemów teleinformatycznych. Zmiana dotyczy także certyfikatów potwierdzających udział w szkoleniu. Zamiast daty urodzenia powinien pojawić się na nich PESEL uczestnika. Dotychczasowy obowiązek podania tylko daty urodzenia okazywał się niewystarczający do identyfikacji zaświadczeń o odbytych szkoleniach zawodowych z uwagi m.in. na występującą powtarzalność osób o tym samym imieniu, nazwisku i dacie urodzenia. Wprowadzona zmiana ma umożliwić zakładom ubezpieczeń otrzymującym od osób obowiązanych zaświadczenia o udziale w szkoleniach zawodowych, jednoznaczną i szybką weryfikację uczestników szkoleń, co wobec wielu zaświadczeń wystawianych dla każdej osoby w każdym roku ma ogromne znaczenie dla prowadzenia skutecznego nadzoru. W przypadku gdy uczestnik szkolenia nie posiada numeru PESEL na dokumencie potwierdzającym odbycie szkolenia wskazana powinna zostać data urodzenia oraz numer wpisu do rejestru pośredników ubezpieczeniowych.
Do ustawy wprowadzono liczne zmiany wynikające z wprowadzenia do porządku prawnego instytucji sukcesji jednoosobowych działalności gospodarczych. Pierwszą z nich jest zwolnienie z obowiązku szkoleniowego zarządcy sukcesyjnego zmarłego pośrednika ubezpieczeniowego – agenta ubezpieczeniowego, agenta oferującego ubezpieczenia uzupełniające, brokera ubezpieczeniowego lub reasekuracyjnego.
Dodatkowo zarządca sukcesyjny wstępujący w miejsce zmarłego agenta ubezpieczeniowego lub agenta oferującego ubezpieczenia uzupełniające może nie spełniać wymagań, o których mowa w art. 19 ust. 1 pkt 3-5 (tj. wymagań dotyczących rękojmi należytego wykonywania czynności agencyjnych, wykształcenia i obowiązku zdania egzaminu celem wpisania do rejestru pośredników ubezpieczeniowych) pod warunkiem że czynności agencyjne będzie wykonywał przy pomocy osób fizycznych, które spełniają wszystkie warunki wskazane w art. 19 UDU. Analogiczne zmiany wprowadzono w nowododanym art. 34a w przypadku wstąpienia zarządcy sukcesyjnego w miejsce zmarłego brokera ubezpieczeniowego lub reasekuracyjnego. W art. 39 UDU wprowadzono postanowienia mające na celu doprowadzenie przedsiębiorstwa w sukcesji po osobie fizycznej do ustawowych wymogów prowadzenia działalności brokerskiej w zakresie ubezpieczeń lub reasekuracji.
Zauważono także potrzebę uregulowania kwestii spełniania wymogów o których mowa w art. 19 UDU przez określone osoby w sytuacji, gdy wspólnikiem agenta ubezpieczeniowego lub agenta oferującego ubezpieczenia uzupełniające, będącego spółką nieposiadającą osobowości prawnej, są spółki nieposiadające osobowości prawnej, czyli np. wspólnikiem agenta będącego spółką jawną jest inna spółka jawna. Celem uzupełnienia tej luki koniecznym okazało się dodanie przepisu, który precyzuje, że w takim przypadku wymagania z art. 19 ust. 1 UDU powinna spełniać co najmniej jedna osoba fizyczna z każdej spółki będącej wspólnikiem spółki agencyjnej.
W art. 20 UDU regulującym kwestie odpowiedzialności za szkody dodano ust. 4a, który ma na celu usunięcie wątpliwości interpretacyjnych dotyczących ponoszenia odpowiedzialności za działania OFWCA. Zgodnie z nowym przepisem to agent ubezpieczeniowy oraz agent oferujący ubezpieczenia uzupełniające odpowiadają za naruszenie przepisów UDU, ustawy o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych jak i ustawy o działalności ubezpieczeniowej i reasekuracyjnej lub szkody wyrządzone klientom w wyniku bezprawnego działania lub zaniechania, przez osobę fizyczną wykonującą czynności agencyjne na podstawie udzielonego przez nich upoważnienia.
W art. 22 UDU dodano postanowienia (ust. 5a i 5b) mające na celu doprecyzowanie, że kwestia zachowania tajemnicy agencyjnej dotyczy również OFWCA a obowiązek zachowania w tajemnicy informacji uzyskanych w związku z wykonywaniem czynności agencyjnych nie obejmuje informacji udzielanych m.in. na wniosek sądu, prokuratora, organu nadzoru, klienta, którego dotyczą te informacje oraz innego uprawnionego ustawowo podmiotu. Zastosowane rozwiązanie jest analogiczne do tego stosowanego już w art. 35 ustawy o działalności ubezpieczeniowej, dzięki czemu rozstrzyga ostatecznie wątpliwości dotyczące możliwości udostępniania przez agentów informacji objętych tajemnicą agencyjną. Tożsame postanowienia dodane zostały do art. 32 UDU w zakresie tajemnicy brokerskiej.
Jeśli mowa już o brokerach ubezpieczeniowych, to znacznym ułatwieniem dla tej grupy pośredników jest zwolnienie z obowiązku uzyskiwania od klientów w przypadku rezygnacji z porady brokerskiej oświadczenia w formie pisemnej. Zmiana art. 32 ust. 1 pkt 4 UDU umożliwia złożenie oświadczenia o rezygnacji z porady w formie dokumentowej. Często zdarza się, że oświadczenie o woli kontynuacji umowy u dotychczasowego ubezpieczyciela jest składane np. w korespondencji e-mailowej. Wprowadzona forma dokumentowa pozwala na dużą elastyczność w zakresie sposobu składania oświadczenia, ale jednocześnie zapewnia dowód na okoliczność jego złożenia.
Omówione powyżej zmiany z pewnością nie pozostają bez wpływu na bieżące wykonywanie czynności agencyjnych jak i brokerskich, dlatego warto mieć je na uwadze, a tam gdzie to konieczne dokonać odpowiednich modyfikacji stosowanych praktyk czy obowiązujących procedur.
W kolejnej części przybliżymy Państwu równie istotne zmiany w zakresie przepisów dotyczących rejestru pośredników ubezpieczeniowych oraz kontroli przeprowadzanej przez KNF.