W ostatniej już części cyklu artykułów przybliżających ostatnią nowelizację szeregu ustaw dotyczących rynku finansowego omówimy najistotniejsze zmiany wprowadzone do ustawy z dnia 22.05.2003 r. o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych (dalej: UbezpObow).
Z perspektywy zakładów ubezpieczeń oferujących ubezpieczenia obowiązkowe za kluczową należy uznać zmianę polegającą na zwolnieniu z obowiązku przedstawiania organowi nadzoru informacji o taryfach składek ubezpieczeniowych za ubezpieczenie obowiązkowe, podstawach ich ustalania oraz wprowadzanych w taryfach zmianach. Przepis art. 8 ust. 2 UbezpObow, który dotychczas regulował taki obowiązek został uchylony, ponieważ jego realizacja z uwagi na częste zmiany w taryfach okazała się nieefektywna. Uznano, że z punktu widzenia praktyki nadzorczej dużo bardziej skuteczne jest przeprowadzenie okresowej oceny adekwatności taryf przy wykorzystaniu uprawnień do żądania przekazywania przez zakłady ubezpieczeń określonych informacji i wyjaśnień dotyczących ich działalności, niż śledzenie samych formalnych zmian taryf.
Rezygnując z jednego obowiązku, rozszerzono inne z nich. I tak np. w związku ze zmianą brzmienia art. 22a ust. 2 UbezpObow zakłady ubezpieczeń informując o wyczerpywaniu się sumy gwarancyjnej są aktualnie zobowiązane poinformować o przysługujących niektórym rentobiorcom nowych uprawnieniach w zakresie możliwości zgłoszenia do UFG roszczeń o wypłatę renty.
Zmianie uległy także zasady członkostwa zakładów ubezpieczeń w UFG. Dotychczas członkiem Funduszu był zakład posiadający zezwolenie na wykonywanie działalności ubezpieczeniowej w grupach obejmujących ubezpieczenia obowiązkowe. Aktualnie wymogiem członkostwa jest faktyczne wykonywanie działalności w tym zakresie. Zmiana dotyczy zarówno krajowych jak i zagranicznych zakładów ubezpieczeń.
W wyniku nowelizacji rozdzielono również członkostwo w Funduszu od uczestnictwa w informatycznej bazie danych UFG. W celu uzyskania dostępu do bazy konieczne jest zawarcie umowy z UFG. Zakłady ubezpieczeń będące uczestnikami informatycznej bazy danych będą zobowiązane do wnoszenia opłaty z tytułu uczestnictwa w bazie, która będzie wyliczana od składki przypisanej brutto.
Zakłady ubezpieczeń nadal są zobowiązane do aktualizacji danych przekazywanych do Funduszu w przypadku ich zmiany, jednak teraz muszą tego dokonywać w ściśle określonym terminie, tj. niezwłocznie, nie później jednak niż w terminie 7 dni od dnia uzyskania informacji o zdarzeniu będącym przyczyną aktualizacji. W związku z tym do ustawy dodano w art. 102 ust. 5a mobilizujący zakłady ubezpieczeń do terminowego przekazywania danych zasilających Ośrodek Informacji UFG oraz ich aktualizacji. W przypadku naruszenia ustawowych terminów na przekazanie danych (w tym nowego terminu na aktualizację), organ nadzoru może zastosować wobec zakładu ubezpieczeń środki nadzorcze polegające na nałożeniu kary pieniężnej na zakład ubezpieczeń lub członka zarządu zakładu ubezpieczeń.
Warto także podkreślić, że wskutek zmian w art. 108 UbezpObow zakłady ubezpieczeń (zarówno krajowe jak i zagraniczne) zostały zobligowane do likwidacji szkód na rzecz UFG w terminach analogicznych jak dla ich własnych szkód, tj. zasadniczo w terminie 30 dni od dnia otrzymania zgłoszenia roszczenia. Jednocześnie organ nadzoru zyskał uprawnienie do zastosowania sankcji za nieterminową likwidację szkód na rzecz UFG w postaci kary pieniężnej nakładanej na zakład ubezpieczeń lub jego członka zarządu.
Za praktyczną i jednocześnie potrzebną należy uznać zmianę art. 87 ust. 1a UbezpObow, dzięki której organy kontroli uzyskały możliwość weryfikowania informacji dotyczących potwierdzenia zawarcia umowy ubezpieczenia obowiązkowego nie tylko w bazach CEPiK ale także w bazach Ośrodka Informacji UFG, gdzie informacje są bardziej kompletne, dzięki czemu ograniczona powinna zostać liczba przypadków, w których zgłoszenie braku ubezpieczenia OC okazało się nieuzasadnione
Oprócz zakładów ubezpieczeń, część zmian wprowadzonych do ustawy dotyczy także osób zobowiązanych do zawierania umów ubezpieczenia obowiązkowego. Istotna z perspektywy takich osób jest z pewnością zmiana art. 90 UbezpObow. Dotychczasowa konstrukcja przepisu wskazywała, że osoba, która otrzymała wezwanie z UFG, musiała albo uiścić opłatę za brak ubezpieczenia albo wskazać, że spełniła obowiązek ubezpieczenia. Przed nowelizacją przepis nie przewidywał innej alternatywy. Aktualnie zaś daje możliwość wykazania nie istnienia obowiązku ubezpieczenia.
Z perspektywy poszkodowanych za istotną z kolei należy uznać zmianę art. 106 ust. 1 UbezpObow. Zgodnie z jego aktualnym brzmieniem jeżeli poszkodowany, w przypadku szkody w mieniu, zaspokoił roszczenie z posiadanej umowy ubezpieczenia dobrowolnego, Fundusz wyrównuje szkodę w części, w której nie została ona zaspokojona z ubezpieczenia dobrowolnego, z uwzględnieniem utraconych zniżek składki oraz prawa do zniżek składki. Dotychczasowe brzmienie przepisu, zgodnie z którym Fundusz wyrównywał szkodę gdy poszkodowany mógł zaspokoić swoje roszczenie z umowy dobrowolnej, powodowało, że UFG często odmawiał pokrycia takich kosztów nawet gdy w rzeczywistości były zasadne, ale poszkodowany miał teoretyczną możliwość pokrycia ich z własnej umowy dobrowolnej. Powodowało to de facto stawianie w gorszej sytuacji poszkodowanych, którzy dzięki swojej zapobiegliwości zawarli dobrowolne umowy ubezpieczenia w stosunku do osób, które takich umów nie miały zawartych.
Wskazane powyżej zmiany są najistotniejsze z perspektywy zarówno zakładów ubezpieczeń jak i ich klientów zawierających umowy ubezpieczenia obowiązkowego bądź będących poszkodowanymi wskutek wypadków, gdzie likwidacja szkody następuje z polisy OC sprawcy.